TOEN: De vijf pijpen van de Hunzecentrale

Groningen was in 1913 de eerste provincie in Nederland met een eigen elektriciteitsbedrijf. De eerste provinciale elektriciteitscentrale stond aan de oostzijde van de stad, tussen het Oude Winschoterdiep en de spoorlijn naar Assen. Deze locatie was gunstig omdat de steenkolen waarop de centrale werd gestookt, over het spoor en het water konden worden aangevoerd vanuit Limburg en Duitsland. Eigenlijk bouwde de stad deze centrale op het grondgebied van buurgemeente Helpman, maar al twee jaar later werd gemeente Helpman door de stad geannexeerd. Vanaf 1924 werd de hele stad door deze centrale van elektriciteit voorzien.

Het Provinciale Elektriciteitsbedrijf had plannen ook stroom te gaan leveren aan Drenthe en delen van Friesland, en daarvoor was een nieuwe centrale nodig. Deze werd in 1931 gebouwd aan de oostkant van de oude centrale. Deze nieuwe centrale zou later de naam Helpmancentrale krijgen en de turbinehal is tegenwoordig bekend als de Mediacentrale. Deze Helpmancentrale was tot de jaren zestig de belangrijkste ‘elektriciteitsfabriek’ van de provincie.

Omdat de vraag naar stroom bleef toenemen, werd begin jaren zestig aan de overzijde van het Oude Winschoterdiep wéér een nieuwe centrale gebouwd. Deze kreeg de naam Hunzecentrale. De nieuwe centrale bestond uit vijf opwekkingseenheden en vijf schoorstenen van maar liefst 121 meter hoog. Ter vergelijking: de Martinitoren is 97 meter hoog. De vijf pijpen waren keurig op een rij naast elkaar geplaatst, zodat de centrale in de toekomst verder zou kunnen uitbreiden. Aanvankelijk werd de Hunzecentrale nog altijd op steenkool gestookt, maar in de jaren zeventig werd de centrale verbouwd tot de eerste gasgestookte elektriciteitscentrale van Nederland.

De Hunzecentrale onderging hetzelfde lot als zijn voorgangers. Al snel was de capaciteit van de elektriciteitscentrale niet genoeg om aan de groeiende vraag te voldoen. In 1976 ging in de Eemshaven de Eemscentrale open, die veel meer stroom kon leveren. Daarom werd in 1982 één van de vijf opwekkingseenheden van de Hunzecentrale uitgeschakeld. Halverwege de jaren negentig werden ook de overige vier eenheden buiten bedrijf gesteld.

Op 25 april 1998 werden de vijf schoorsteenpijpen van de Hunzecentrale met behulp van springstoffen opgeblazen. Op het spektakel kwamen duizenden mensen af. Radio en TV Noord zonden de sloop rechtstreeks uit.

Op de plaats van de centrale, het Europapark, verrezen na de eeuwwisseling de kantoren van Menzis en Ziggo en het stadion van FC Groningen. Ook kwamen er appartementencomplexen die met hun naam nog aan het verleden herinneren, zoals de Stoker en de Brander en later ook Hete Kolen. Sinds een aantal jaren staan er ook gezinswoningen. In het project Aanpak Ring Zuid is het Europapark verbonden met de wijk Helpman via de Helperzoomtunnel. Vlak bij de plek waar de Hunzecentrale heeft gestaan, komt de oostelijke uitgang van de verdiepte ligging. Het fietspad langs de Europaweg wordt doorgetrokken tot aan de Boumaboulevard, voor de plek van de centrale langs.

De vijf pijpen staan niet meer overeind, maar zijn bij veel Groningers nog niet vergeten. Cabaretier Arno van der Heyden zong over de sloop een lied (tekst: Jan Veldman) dat het gevoel van veel Groningers beschreef.

Bronnen

Wikipedia
Fabriekofiel.com
RTV Noord
Beeldbank Groningen
De Hunzecentrale, plaatjes uit de camera van Henk de Jong

Titelfoto: De Hunzecentrale gezien vanaf de Europaweg. Foto: Henk de Jong.