TOEN – De bouw van de Rivierenbuurt
De Rivierenbuurt in Groningen is voornamelijk gebouwd vlak voor en vlak na de Tweede Wereldoorlog. De zuidelijke rand van de wijk werd bepaald door de ligging van de toekomstige zuidelijke ringweg, die uiteindelijk pas in 1971 open zou gaan.
De Rivierenbuurt is de wijk tussen de zuidelijke ringweg en het centrum, aan de westkant van de Hereweg. Al in 1906 stelde de gemeente Groningen een plan vast voor de uitbreiding van de stad, waarin de latere Rivierenbuurt te herkennen is. Dit was het ´Plan van Uitleg´ , gemaakt door de directeur van de dienst Gemeentewerken, ingenieur J.A. Mulock Houwer.
In 1906 reikte Groningen nog niet veel verder dan de voormalige stadswallen, die in 1878 verdwenen waren. In zuidelijke richting was de bebouwing vooral geconcentreerd langs de eeuwenoude Hereweg. Zo was in 1896 een grote fietsenfabriek aan de westzijde van de Hereweg gebouwd, van de nog altijd bekende firma Fongers. Het Fongerspad en de Fongersplaats herinneren hier nog aan. Aan de zuidkant van het spooremplacement, aan de Achterweg en de Driehovenstraat, waren eind 19e eeuw huizen gebouwd voor de gegoede arbeiders. Verder was er de Zuiderbegraafplaats, aangelegd in 1827.
Mulock Houwer bedacht in 1906 aan de tekentafel onder andere de Parkweg, als voorzetting van de Rabenhauptstraat, en straten als de Rijnstraat en de Merwedestraat. In de jaren ´20, nu dus bijna honderd jaar geleden, werd de Rabenhauptstraat daadwerkelijk doorgetrokken naar het Stadspark. Zo ontstond de Parkweg.
Schut en Berlage
In 1926 werd een nieuwe kaart gemaakt voor de uitbreiding van de stad, door de nieuwe directeur van de dienst gemeentewerken, ingenieur H.P.J. Schut, en de beroemde architect H.P. Berlage. Dit ambitieuze plan ging ervan uit dat Groningen zou doorgroeien tot maar liefst 250.000 inwoners. Ter vergelijking: de stad telt nu ongeveer 203.000 inwoners. In 1932 werd dit plan herzien, nadat enkele spoorwegplannen niet doorgingen. Op de kaart uit 1932 valt voor de Rivierenbuurt een nieuwe straat op die parallel aan de zuidkant van de Parkweg loopt: de IJsselstraat. De Berkelstraat, die Mulock Houwer al had getekend, komt daardoor niet meer op de Parkweg uit.
Met de bouw van de woningen langs de nieuwe straten werd in de loop van de jaren '30 begonnen. Langs de Parkweg kwamen portiekwoningen van drie bouwlagen. Door het vrijwel ontbreken van de zijstraten ontstonden hier zeer lange gevelwanden. Ook de IJsselstraat werd nog in de jaren dertig voltooid. In andere straten was de woningbouw nog bezig toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, zoals de Rijnstraat, de Berkelstraat en het Hoornsediep.
Na de oorlog
Nadat de Tweede Wereldoorlog voorbij was en er weer bouwmaterialen beschikbaar waren, werd de bouw van de Rivierenbuurt hervat. Een deel van de woningen werd afgebouwd in een naoorlogse stijl, lijkend op de stijl van de Amsterdamse School. Dit is nog steeds in de wijk te zien.
Eind jaren vijftig was de bouw, grotendeels volgens het uitbreidingsplan van Schut en Berlage uit 1932, klaar. Tussen de wijk en de Zuiderbegraafplaats werd een vijver aangelegd. Ten zuiden van de buurt, bij de R.K. Begraafplaats, verrees midden jaren vijftig openluchtzwembad De Papiermolen.
Zuidelijke ringweg
Een belangrijke verandering voor de wijk was de aanleg van de zuidelijke ringweg, vanaf eind jaren vijftig/begin jaren zestig. Bijzonder is dat deze ringweg, langs de zuidrand van de wijk, gedeeltelijk al was ingetekend in het uitbreidingsplan van Schut en Berlage uit 1932. Op de kaart uit 1932 is het doorsnijden van het Sterrebos al voorzien. Eind jaren zestig werd aan de oostzijde van de wijk bovendien het Emmaviaduct gebouwd.
Nieuwe ontwikkelingen
De Rivierenbuurt is voor een groot deel nog intact, ook al zijn er wel enkele moderne ontwikkelingen te zien, zoals het Dinkelpark, met het gelijknamige wooncomplex. Op de hoek van de Merwedestraat en de Vechtstraat is begin deze eeuw het appartementencomplex Rivierenstede gebouwd. In 2014 werd de 19e-eeuwse Davidstraatbuurt formeel onderdeel van de wijk. Het project Aanpak Ring Zuid, de ombouw van de zuidelijke ringweg, heeft ook verschillende gevolgen voor de wijk. Zo komt er een nieuwe verbindingsweg tussen de Brailleweg en de Hereweg aan de zuidkant van de wijk, naast de Maaslaan.
Bronnen
Staat in Groningen, Plan van Uitleg Mulock Houwer
Staat in Groningen, plan Berlage en Schut, 1932
Erfgoed Groningen (beschrijving Herewegbuurt)
Beeldbank Groningen
Wikipedia
Lees ook:
In Operatie Ring Zuid verbinden we de nieuwe delen van de zuidelijke ringweg met elkaar. Dat heeft ook gevolgen voor het fietsverkeer. Op sommige plekken ontstaan nieuwe routes, op andere plekken gaan routes (tijdelijk) dicht. Wat verandert er voor de fietsers de komende week? Een overzicht.
Zaterdag begint fase 3 van Operatie Ring Zuid en dat betekent ook het begin van de sloop van de huidige zuidelijke ringweg. Het gaat om het gedeelte tussen het Julianaplein en het Europaplein. Het slopen van de ringweg gaat veel overlast geven voor de direct omwonenden.
Groningen Bereikbaar en Aanpak Ring Zuid brengen elke week een voortgangsbericht uit over Operatie Ring Zuid. Vandaag nummer 5. In deze update informeren we over de periode 18 tot en met 24 april.