Gluren bij de buren (3): A2 Maastricht

De A2 is de rijksweg die vanaf Amsterdam, via Utrecht, Den Bosch en Eindhoven en Maastricht tot aan de Belgische grens loopt. Daar sluit de A2 aan op de Belgische A25 naar Luik.

Bij Maastricht klieft de A2 de stad doormidden. De snelweg is in de jaren zestig van de vorige eeuw aangelegd als ‘stadsboulevard’. Wie destijds langs deze weg woonde, woonde op stand. Toen er steeds meer auto's gingen rijden, veranderde de A-locatie in een plek waar bijna niemand meer wilde wonen. Bovendien werd de A2 bij Maastricht steeds meer een flessenhals voor de vele Nederlanders op weg naar het zuiden, maar ook voor bezoekers van de stad en mensen die in de stad werken. De drukke autoweg zorgde voor irritatie, zowel bij de inwoners van Maastricht als de weggebruikers.

In 2009 is gekozen voor het plan De Groene Loper, één samenhangend plan voor stad en snelweg. Het plan zorgt voor een goede bereikbaarheid van Maastricht en regio, een betere doorstroming op de A2 én voor nieuwe kansen voor de ontwikkeling van de omliggende wijken. In 2011 zijn de werkzaamheden van start gegaan. In 2016 zijn de aanpassingen aan de wegen klaar. De planning is dat eind 2016 de tunnel in gebruik kan worden genomen. Dan zijn behalve de A2-tunnel nog 20 andere 'kunstwerken' (zoals bruggen en viaducten) gerealiseerd. Daarna, tot 2026, wordt boven de grond gewerkt, onder andere aan het bouwen van nieuwe woningen. In 2026 is het hele project gereed.

De A2 in Maastricht, begin maart 2015. Het verkeer rijdt nu over een tijdelijke weg. Rechts van de tijdelijke weg, onder het zand, is de tunnel aangelegd. Die wordt nu verder klaar gemaakt voor gebruik. Vanaf eind 2016 kan het verkeer door de tunnel gaan rijden en wordt de huidige weg opgeruimd. Op deze plek komen woningen en een smalle weg voor bestemmingsverkeer, met veel groen. Het middengebied is straks voor voetgangers en fietsers.

Project in hoofdlijnen

De belangrijkste onderdelen van het project A2 Maastricht.

Tunnel

Tussen knooppunt Geusselt (bij het voetbalstadion van MVV Maastricht) en knooppunt Europaplein gaat de A2 over een lengte van ongeveer 2,3 kilometer onder de grond. De tunnel krijgt vier aparte tunnelbuizen, elk met twee rijstroken. De onderste twee buizen zijn voor het doorgaand verkeer. De bovenste twee voor het regionale- en bestemmingsverkeer. Dankzij deze tunnel verdwijnt 80 procent van het verkeer ondergronds.

Parklaan

Bovenop de tunnel komt een weg voor langzaam- en bestemmingsverkeer: de Parklaan. Dit wordt een langgerekte bomenlaan met een brede strook voor fietsers en voetgangers. Daarnaast heeft de Parklaan één rijstrook in beide richtingen voor autoverkeer en openbaar vervoer. Langs de weg komen (deels) nieuwe woningen, die helemaal passen in het Maastrichtse straatbeeld.

Stadsentrees

De knooppunten Geusselt en Europaplein, de uiteinden van de tunnel, worden duidelijk herkenbare stadsentrees. Bij de knooppunten komen markante kantoorvilla’s en een woontoren als herkenningspunt: een passende skyline voor Maastricht.

Maastricht-Oost

Doordat de huidige barrière van de A2 wegvalt, ontstaan er nieuwe kansen voor de verdere ontwikkeling van Maastricht-Oost. Hier worden circa 1.100 nieuwe woningen gebouwd (inclusief herbouw van circa 550 gesloopte woningen) en maximaal 30.000 m2 commercieel vastgoed.

Landgoederenzone

De Landgoederenzone, even ten noorden van Maastricht, is van grote ecologische, cultuur-historische en landschappelijke waarde. Deze Landgoederenzone wordt met de rest van de stad verbonden via een ‘Groene Loper’. Dit is een recreatieve verbinding, omzoomd door tweeduizend lindebomen, die door de stad slingert. Hier kunnen de Maastrichtenaren straks naar hartenlust fietsen en wandelen

Kruisdonk

Knooppunt Kruisdonk, ten noorden van Maastricht, krijgt een volledige aansluiting op de A79 (Gent-Heerlen). Verder komt er vanaf hier een nieuwe verbindingsweg naar bedrijventerrein Beatrixhaven.

Overeenkomsten en verschillen

Het project A2 Maastricht vertoont duidelijke overeenkomsten met het project Aanpak Ring Zuid. Beide projecten zijn bedoeld om de bereikbaarheid én de leefbaarheid te verbeteren. Zowel in Groningen als in Maastricht gaat een weg die dwars door de stad loopt, deels onder de grond. In Groningen wordt de zuidelijke ringweg over circa 1,2 kilometer verdiept aangelegd, met daarbovenop deksels. In Maastricht komt de A2 door een tunnel van 2,3 kilometer. Bovengronds ontstaat er in beide steden ruimte om de stadswijken weer met elkaar te verbinden.

Er zijn ook belangrijke verschillen. De zuidelijke ringweg (de A7) kruist bij het Julianaplein de A28. In het project Aanpak Ring Zuid wordt dit kruispunt ongelijkvloers gemaakt. Zo'n knooppunt kent de A2 in Maastricht niet. Verder heeft de zuidelijke ringweg meer aansluitingen op stedelijke en provinciale wegen dan de A2. Dat verklaart ook het lengteverschil van het ondergrondse weggedeelte. In de 2,3 kilometer lange tunnel van de A2 zijn geen verbindingen met andere wegen. In Groningen kan het verdiepte gedeelte niet langer worden dan 1,2 kilometer, omdat de zuidelijke ringweg moet aansluiten op de knooppunten Julianaplein en Europaplein.

In Maastricht draagt het project bij aan de al ingezette ontwikkeling en vernieuwing van Maastricht-Oost. Daarom omvat het project daar ook de bouw van woningen en kantoren. Om alle plannen te realiseren, werden in Maastricht 550 woningen afgebroken. Hier komen circa 1.140 woningen voor terug. Daarnaast mag maximaal 30.000 m2 aan commerciële ruimte worden gebouwd. In Groningen maakt stadsvernieuwing geen deel uit van het project. Naar verwachting moet in Groningen alleen een blok van 36 woningen aan de H.L. Wichersstraat worden gesloopt, zodat daar ruimte ontstaat voor de verdiepte ringweg.

Maastrichter variant in Groningen niet mogelijk

In Groningen is een tunnel met ‘verdiepingen’, zoals in Maastricht, niet mogelijk. De belangrijkste reden is dat op relatief korte afstand van de verdiepte ligging zich twee knooppunten met ongelijkvloerse kruisingen bevinden: het Julianaplein en het Europaplein. Bij een dubbele tunnel moeten de hoogteverschillen tussen deze knooppunten en de diepste laag over een relatief korte afstand worden overbrugd. Daardoor is het niet mogelijk een weg aan te leggen die voldoet aan de richtlijnen voor maximale hellingspercentages.

Overlast beperken

Ook in Maastricht zorgen de werkzaamheden voor de nodige hinder voor het verkeer en voor omwonenden. “Overlast beperken is natuurlijk heel belangrijk, maar in onze communicatie benadrukken we juist dat overlast onvermijdelijk is”, zegt Désirée Florie, manager communicatie van Projectbureau A2 Maastricht. “We zeggen nooit dat de hinder wel meevalt. Want iedereen ervaart overlast op een andere manier. We zeggen dus niet: ‘U kunt enige geluidshinder ervaren’, maar wel bijvoorbeeld: ‘De achteruitrijpiep van vrachtwagens is irritant, maar noodzakelijk.’”

Eerlijke communicatie met de omwonenden is dus essentieel. “We zijn open over wat er gebeurt en wat de gevolgen daarvan zijn. Onze ervaring is dat men dan meer begrip heeft voor de overlast. Verder maken we veel gebruik van actuele luchtfoto's waarop de volgende werkzaamheden of omleidingsroutes zijn ingetekend. Beelden zeggen nog altijd meer dan duizend woorden.”

“Ook vinden we het belangrijk dat omwonenden gemakkelijk hun vragen en klachten over de werkzaamheden aan ons kunnen doorgeven. Daarom zijn er voortdurend ‘A2-stewards’ aanwezig in de buurt. Zij zijn het aanspreekpunt voor alle vragen en klachten. Sommige klachten kunnen door de stewards direct worden verholpen. Zo konden ze snel hekken plaatsen toen er klachten waren over fietsers die een wegomlegging negeerden. Als de stewards de klacht niet zelf kunnen oplossen, geven ze de klacht door. En ze zien erop toe dat er daadwerkelijk wat met de klacht gebeurt. Dankzij de stewards weten we ook sneller welke vragen er nog leven in de buurt en wat er écht aan de hand is. En de stewards zijn een extra mogelijkheid om informatie op een persoonlijke manier aan omwonenden door te geven.”

Wat nemen we mee naar Groningen?

“Voor hoe we de communicatie gaan organiseren in de uitvoeringsperiode, kijken we goed naar projecten zoals de A2 Maastricht”, zegt Luuk Hajema, communicatiemanager bij Aanpak Ring Zuid. “Daar steken we veel van op. Want bij zo’n groot project zijn meerdere partijen betrokken: de opdrachtgever, de opdrachtnemer, Groningen Bereikbaar, de gemeente, de provincie... Hoe zorg je dan voor de noodzakelijke afstemming? Ook de manier van communiceren bij project A2 Maastricht spreekt ons aan. Zo vinden we het idee interessant om stewards in te zetten, als ogen en oren in de buurt van de werkzaamheden. En net als in Maastricht winden we er geen doekjes om dat ons project hinder gaat veroorzaken. Dat is onvermijdelijk bij zo'n ingrijpende operatie, zelfs als je je uiterste best doet die overlast zo veel mogelijk te beperken.”

Dit is de derde aflevering van ‘Gluren bij de buren’. In deze reeks artikelen bekijken we enkele projecten in het land die overeenkomsten hebben met Aanpak Ring Zuid. Daarbij kijken we vooral naar wat er gedaan is om de overlast te beperken. Aanpak Ring Zuid kan van deze ervaringen gebruik maken.

"Voor hoe we de communicatie gaan organiseren in de uitvoeringsperiode, kijken we goed naar projecten zoals de A2 Maastricht"

Luuk Hajema, communicatiemanager bij Aanpak Ring Zuid